آداب روزه : 

برای روزه آداب فراوانی وجود دارد ، به طور مختصر آن ها را بیان می کنیم : 

1- تعجیل در افطار ، باید بعد از تحقق غروب خورشید باشد. دلیل این حکم روایت امامان بخاری و مسلم از سهل بن سعد است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

لا یزال الناس بخیر ما عجلوا الفطر همیشه مردم در خیر هستند ، مادامی که در افطار تعجیل نمایند . 

بهتر این است که روزه دار با رطب یا خرما و در صورت عدم آن ، با اب افطار کند . 

ابوداود و ترمذی روایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و سلم قبل از اینکه نماز بخواند با چند رطب افطار می نمود اگر رطب نبود با چند خرما و اگر خرما نبود مقداری آب می نوشید زیرا آب پاک است .

2- سحری خوردن 

سحور با سین مفتوح ، چیزی است که در سحر خورده می شود و با سین مضموم به معنی خوردن است . دلیل مستحب بودن سحری خوردن روایت امامان بخاری و مسلم است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : تسحروا فان فی السحور برکه 

سحری بخورید زیرا در غذا و نوشیدنی سحری برکت است .

فلسفه ی مستحب بودن سحری تقویت بدن برای ادای عبادت روزه است . 

حاکم در مستدرک خود روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

و استعینوا بطعام السحر علی صیام النهار با طعام سحری برای روزه ی روز یاری بجویید.

وقت غذا و نوشیدنی سحری از نصف شب به بعد آغاز می شود و فضیلت سحری هم با بسیاری غذا خوردن هم با اندک غذا خوردن و هم با اندکی آب نوشیدن تحقق می یابد.

ابن حبان در صحیح خود موارد الضمان روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : 

تسحرواو لو بجرعه ماء سحری بخورید اگرچه با یک جرعه آب هم باشد . 

3- تاخیر در سحری خوردن

به طوری که از خوردن و نوشیدن لحظه ای قبل از طلوع فجر صادق دست بردارد

دلیل این حکم روایت امام احمد و در مسند خود است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : لا تزال امتی بخیر ما عجلوا الافطار و اخروا السحور تازمانی که امت من در افطار شتاب نمایند و غذا و نوشیدنی سحری را به تاخیر اندازند در خیر هستند . 

امام بخاری از انس بن مالک رضی الله عنهما روایت کرده است که گفت پیامبر صلی الله علیه و سلم با زید بن ثابت رضی الله عنه سحری خوردند سپس زمانی که سحری را تمام کردند پیامبر صلی الله علیه و سلم برخاست و به نماز ایستاد به انس گفتیم که فاصله ی سحری خوردن تا شروع با نماز چقدر بود گفت : به اندازه ای آنکه فردی پنجاه آیه ی قرآن را تلاوت کند . 

4- ترک کردن سخن زشت و ناپسند 

مانند دشنام ، دروغ ، غیبت ، سخن چینی و .. همچنین نگهداری کردن نفس از شهوات مانند نگاه کردن به زنان بیگانه و گوش دادن به آوازهای حرام .

امام بخاری از ابو هریره رضی الله عنه روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند من لم یدع قول الزور و العمل به فلیس لله حاجه فی ان یدع طعامه و شرابه هر کس ( در ماه رمضان ) سخن دروغ و عمل به آن را ترک نکند خداوند نیازی به ترک غذا و نوشیدنی از  جانب وی ندارد ( یعنی روزه اش مقبول نیست ) 

لازم به یادآوری است که دشنام ، دروغ ، غیبت ، سخن چینی و امثال آنها ذاتا از امور حرام هستند منتها نسبت روزه دار - علاوه بر گناه بودن آنها - حکم جدیدی به خود می گیرند و آن اینکه پاداش روزه ی فرد را از بین می برند اگرچه روزه اش صحیح بوده و امر واجب را بر خود به جا آورده است به این دلیل امور مذکور از آداب روزه به شمار می آید . 

5- انجام غسل جنابت قبل از طلوع فجر 

تا ابتدای روزه پاک باشد به این معنی که جنابت منافی روزه نیست بلکه بهتر است قبل از طلوع فجر ان را از خود بزداید . دلیل این حکم روایت امام بخاری است که پیامبر صلی الله علیه و سلم از عمل زناشویی- نه احتلام- جنب شده ، سپس بعد از طلوع فجر صادق غسل می کرد و روزه می گرفت . 

همچنین سنت است زن از خون قاعدگی و نفاس ، قبل از طلوع فجر غسل کند اگر قبل از فجر خون قطع شده و پاک شود .

6- ترک کردن حجامت و فصد ( رگ زدن و خون گرفتن از آن ) و امثال انها 

زیرا اینها شخص روزه دار را ضعیف می کنند همچنین چشیدن و جویدن غذا به دلیل احتمال رسیدن چیزی به شکم مکروه است زیرا رسیدن چیزی به شکم روزه را باطل می کند . 

7- هنگام افطار بگوید : 

اللهم لک صمت ، و علی رزقک أفطرت ، ذهب الظمأ و ابتلت العروق و ثبت الاجر ان شاء الله . 

خدایا برای تو روزه گرفتم و با روزی تو افطار کردم تشنگی برطرف شد و رگ ها خیس و شاداب شدند و اجرو پاداش ثبت شده است ان شاء الله . 

8- روزه داران را افطاری دهد 

یعنی به روزه داران غذا بدهد اگر از غذا دادن ناتوان بود آنها را خرما یا جرعه ای از آب افطاری دهد . 

ترمذی روایت کرده است و آن را صیحیح دانسته است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : من فطر صائما کان له مثل اجره غیر انه لا ینقص من اجر الصائم شیئا کسی که روزه داری را افطاری دهد برای او مثل ثواب آن روزه دار وجود دارد بدون اینکه از اجر روزه دار چیزی را کم کنند . 

9- کثرت صدقه ، تلاوت قران ، و تدریس و مرور آن و اعتکاف در مسجد مخصوصا در دهه ی اخر ماه رمضان 

ترمذی از انس رضی الله عنه روایت کرده است که گفت سوال شد ای رسول خدا صلی الله علیه و سلم کدام صدقه بهتر است ؟ پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : صدقه ای که در رمضان باشد .امامان بخاری و مسلم روایت کرده اند که جبرئیل علیه السلام هر سال در ماه رمضان پیامبر صلی الله علیه و سلم ملاقات می کرد تا اینکه ماه رمضان تمام می شد و پیامبر صلی الله علیه و سلم قرآن را بر او عرضه می کرد . 

مکروهات روزه 

مکروهات روزه عبارت از مخالفت آداب مذکور است بعضی از آنها مکروه تنزیهی هستند مانند تاخیر افطار ، تعجیل سحری و گروهی از انها تحت محرمات می باشند مانند غیبت ، سخن چینی ، شهادت و سخن دروغ .

منبع : فقه المنهجی ص 371 الی 374