سوال 

اگر دو نفر با یکدیگر شریک باشند و سهم هر کدام از آنها به صورت جداگانه به حد نصاب نرسد ، آیا زکات واجب می شود ؟ 

جواب 

اموال مختلط - از هر نوع که باشند - در تعلق زکات به آنها ، به عنوان یک مال برای یک نفر محسوب می شوند یعنی اگر مجموع اموال دو شریک به حد نصاب برسد و یک سال بر آن سپری شود ، زکات در آن ها واجب است ، اگرچه سهم هر یک از آنان به صورت جداگانه ، به حد نصاب نرسد . 

دلیل این حکم ، حدیث روایت شده ی امام بخاری از انس رضی الله عنه است که در آن آمده است : (( نباید سهام جدا را چون سهم یک شخص ، یا سهام مشترک را جدا از هم حساب کرد به جهت فرار از زکات ))

یعنی هر گاه سهم هر مالکی از دیگری جدا باشد ، آن ها با هم جمع نمی شوند تا مجموع آن به حد نصاب برسد و به آن زکات تعلق بگیرد و اگر با هم مختلط بودند آنها از هم جدا نمی شوند تا از حد نصاب کم تر شده و به آن ها زکات تعلق نگیرد . 

چنان که دیده می شود حکم اختلاط گاهی اوقات ، زکات را در دو مال واجب می گرداند در حالی که اگر اختلاط نباشد ، زکات در هیچ یک از آن دو واجب نیست و گاهی اوقات نیز اختلاط ، درصد زکات را در دو مال کاهش خواهد داد ، در حالی که اگر اختلاط در کار نباشد ، درصد زکات در آن دو افزایش خواهد یافت . 

ماثل اول : اگر دو نفر شریک ، مدت یک سال کامل مالک چهل راس گوسفند یا بز باشند ، زکات به آنها تعلق می گیرد ، با توجه به این ، اگر هر یک سهم خود را به تنهایی داشته باشد ، بر آنها زکات واجب نیست ، زیرا سهم هر یک از حد نصاب کم تر است .

مثال دوم : اگر دو نفر شریک ، مالک هشتاد گوسفند یا بز باشند به هر کدام چهل راس می رسد ، که در حال شراکت ، بعد از سپری شدن یک سال ، یک شاة زکات واجب می شود ، با این وجود اگر هر یک سهم خود را جداگانه داشته باشد ، دو شاة به عنوان زکات واجب می شود زیرا در هر چهل راس گوسفند و بز یک راس به عنوان زکات واجب ، داده می شود . 

منبع : فقه منهجی ، ج 1 ، ص 322.