سوال : می خواستم بپرسم آیا شخص در قبر مورد پرسش قرار می گیرد ؟ 

جواب 

آری ، از طریق سنت ثابت شده است که در قبر راجع به پروردگار و پیغمبر و دین شخص سوال می شود و بر اثبات آن می توانیم عقلا و نقلا استدلال کنیم : 

اما از نظر عقل : مسلما سوال در قبر از جمله ی ممکنات است نه از محالات ، و پیامبر صادقی که به وسیله ی معجزه تایید شده است آن را خبر داده است . گذشته از این ما به آنچه که شخص در خواب می بیند اعتقاد داریم چون گاهی از جمله اموری که شخص در خواب می بیند این است که از او سوال می کنند و جواب می دهد و امتحان می شود .. پس امکان وجود این قبیل امور در خواب دلالت دارد بر امکان آن در قبر برای میت ( زیرا عامل اصلی در هر دو روح است ) 

و اما از نظر نقل : 

از جمله ی آنها خبری است که براء بن عازب رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه و سلم روایت می کند که فرمود : وقتی که در قبر از مسلمان سوال می شود شهادتین را می گوید و این همان است که در آیه ی 27 سوره ی ابراهیم فرمود : ( خداوند مومنان را در دنیا و آخرت ( که گور نخستین منزل آن است ) بر کلمه ی توحید ثابت نگاه می دارد ) شرح نووی بر مسلم 17 / 204 

و ابن مردویه از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت کرده است که ابوسعید گفت : از رسول خدا صلی الله علیه و سلم شنیدم که در مورد این آیه (( یثبت الله الذین آمنوا بالقول الثابت ..)) فرمود : منظور از آخرت در این آیه قبر است و مسلما قبر اولین منزل از منازل آخرت است . این روایت را طبرانی در کتاب اوسط آورده است . 

و از جمله ی آن اخبار حدیثی است که انس بن مالک رضی الله عنه روایت می کند که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمود : وقتی که میت در قبر نهاده شد و یاران و کسانش باز گشتند در حالی که صدای کوبیدن کفش هایشان را بر زمین می شنود ، دو فرشته ی سیاه و چشم کبود به نزد او می آیند که نام یکی منکر و نام دیگری نکیر است ، پس میت را می نشانند و به او می گویند : پروردگارت کیست ؟ اگر مومن باشد گوید : پروردگارم الله است . پس از آن می پرسند راجع به این مرد ( محمد صلی الله علیه وسلم ) چه می گفتی ؟ می گوید : او رسول خداست پس به او می گویند : چه چیزی ترا آگاه کرد ؟ می گوید : کتاب خدا را خواندم و به آن ایمان آوردم و تصدیق کردم . پس در این موقع ندا دهنده ای از آسمان ندا دهد که بنده ی (  خدا ) راست گفت . و اگر منافق یا کافر باشد به او می گویند : پروردگارت کیست ؟ گوید آها آها ، نمی دانم ، ( ولی ) آنچه را که مردم می گویند می گفتم بعد می گویند : راجع به محمد صلی الله علیه و سلم چه می گفتی ؟ می گوید : نمی دانم ، آنچه را که مردم می گویند می گفتم ، پس به او می گویند : نه دانستی و نه پیروی کردی 

و ندا دهنده ای از آسمان ندا دهد که بنده ی ( خدا ) دروغ گفت ( و آنگاه او را به سختی عذاب دهند ) . ( به همین معنا بخاری آن را روایت کرده است 2 / 117 ، 17 / 203 ) 

منبع : عقائد اهل سنت ، ج 2 ، 760 - 762 .