شام و خصوصا دمشق جایگاه علما و بزرگان بوده است که راس این بزرگان صحابه ی کرام رضی الله عنهم قرار دارند و این باعث شده که معدن علم و نور معرفت باشد واگر به تاریخ بازگردیم به ما خواهد گفت که تعداد زیادی از صحابه در سرزمین شام سکونت داشته اند

هروی می گوید : در جبانه دمشق بسیاری از مشایخ و صالحین حضور داشتند و گفته شده که هفتاد نفر از صحابه رضی الله عنهم قبرهایشان در آنجا معروف است .

استاد محمد ادیب الحصنی می گوید : آنچه که مشهود است دمشق و شهرهای اطراف آن با خون صحابه ی بزرگوار به هنگام فتح عجین شده است . واقدی مولف المغازی مفصلا این موضوع را شرح می دهد و بیان می دارد که بسیاری از صحابه بزرگوار در سرزمین شام در فتوحات و دیگر جنگ های مسلمین به شهادت رسیدند و آنان که در آنجا خارج از حوادث جنگ وفات یافته اند بسیار زیادند که تعدادشان را تنها خداوند متعال می داند .

ابن عساکر از ولید بن مسلم روایت می کند که گفت : ده هزار نفر از کسانی که پیامبر صلی الله علیه و سلم را دیده بودند وارد شام شدند ..

از بزرگان و علما و فضلای صحابه نیز کسانی بودند که در شام ساکن شدند ، بگونه ای سیدنا عمر بن خطاب رضی الله عنه در موردشان می فرمایند : در شام چهل نفر زندگی می کنند که هر کدام از آنها شایستگی خلافت را دارند . 

اصحاب پیامبر صلی الله علیه و سلم که در برای نشر علوم قرآن و سنت نبوی صلی الله علیه و سلم در شام ساکن شدند

معاذ بن جبل رضی الله عنه : ایشان داناترین فرد این امت به حلال و حرام خداوندی بودند و رسول الله صلی الله علیه و سلم در موردشان فرمودند : معاذ امام علما در روز قیامت است و عبدالله بن مسعود رضی الله عنه می گوید : در حقیقت معاذ بن جبل امتی مطیع و فرمانبردار و یکتاپرست بود ، پس مردی گفت : این اوصافی که گفتی مربوط به ابراهیم علیه السلام است ، عبدالله ابراز داشت ما او را به ابراهیم علیه السلام شبیه می گردانیم آیا می دانی امت و قانت به چه معناست ؟ امت یعنی کسی که به دیگران خوبیها را یاد می دهد و قانت یعنی آن کس که مطیع خداوند و رسول الله صلی الله علیه و سلم است و معاذ معلم خیر و فزمانبردار الله و رسولش صلی الله علیه و سلم بوده است .

واثلة بن اسقع : رضی الله عنه : ایشان قبل از جنگ تبوک اسلام آورده و از اهل صفه بودند در فتح دمشق و حمص و .. مشارکت داشت و ایشان آخرین صحابی بودند که در دمشق وفات یافتند ( ت : 85 هـ )

بلال بن رباح رضی الله عنه : موذن رسول الله صلی الله علیه و سلم که بعد از وفات پیامبر صلی الله علیه و سلم به دمشق رفته و در زمان عمر در آنجا وفات می یابد .

دحیة بن خلیفة الکلبی رضی الله عنه : صحابی مشهور که در زیبایی ضرب المثل بود و جبرئیل علیه السلام به صورت ایشان بر پیامبر صلی الله علیه و سلم نازل می شد و فرستاده ی پیامبر صلی الله علیه و سلم به سوی قیصر بود ایشان به دمشق رفته و در المزه ساکن شدند و تا خلافت معاویه در آنجا حضور داشتند .

نعمان بن بشیر انصاری خزرجی رضی الله عنه در دمشق امر قضاوت را بعد از فضالة بن عبید به عهده گرفت .

فضالة بن عبید انصاری اوسی رضی الله عنه از مسلمانان اولیه بود و در جنگ احد و دیگر غزوات حضور داشت ، همچنین در فتح شام و مصر نیز حاضر شد ایشان ساکن شام شده و بعد از ابودرداء عهده دار امر قضاوت در دمشق شد .

ابوثعلبه الخشنی رضی الله عنه : زمانی که رسول الله صلی الله علیه و سلم در حال تجهیز لشکر به سوی خیبر بود ایشان نزد پیامبر آمده و در این غزوه در کنار پیامبر حضور یافتند ، محل وفاتشان در شام بوده است .

عبدالمطلب بن ربیعة قرشی هاشمی رضی الله عنه که ساکن مدینه بوده ، سپس در زمان خلافت عمر بن خطاب رضی الله عنه به شام رفته و در دمشق ساکن شدند و در سال 61هـ در آنجا وفات یافتند .

و صحابه های بزرگ دیگری که در نشر علوم قرآنی و نبوی صلی الله علیه و سلم در دمشق شام ساکن بودند که در این مقال از آنها نام برده نشده است.

متن عربی برگرفته از کانال اهل السنة و الجماعة 

ترجمه : واحد ترجمه مدرسه ی دینی سلطان العلماء قشم - طولا