دکتر اسامه السید الازهری

امام عز بن عبدالسلام در شرائط و زمانه ای بسیار سخت زندگی می کرد ، دورانی که جزء دوران های تیره ی این امت است ، تشنج های سیاسی سهمگین و نابسامانی های اقتصادی وحشتناک جامعه را فرا گرفته و تمدن رو به افول گذاشته بود ، بگونه ای که ایشان رحمه الله تعالی در دورانی که بسیار به زمان ما شبیه است زندگی می کرده اند . این بزرگوار در سال 577 هـ متولد شد و محل زندگیشان دمشق بود ، در عصر ایشان بود که سلطان صالح اسماعیل ، شهر صیدا را به صلیبیان تقدیم کرد و امام عز بر ایشان ایراد گرفت ، در سال 639 هـ از مصر خارج شد و با چشم سر مشاهده کرد که صلیبی ها به مصر آمده و شهر منصوره و دمیاط و دیگر شهرهای مصر را در سال 646 هـ اشغال کردند ،در زمان حیات ایشان بود که بغداد با حمله ی تاتار در سال 656 هـ سقوط کرد .

چقدر امروز شبیه دیروز است ، اسرائیل ، فلسطین را اشغال کرد و در سال 1948 م رسما تصدی خودش را اعلام نمود ، آمریکا ، بغداد را تحت یوغ خود در آورد همانگونه که به صورت سری یا آشکارا تعدادی از پایتخت های کشورهای اسلامی و عربی را تحت تسلط قرار داد و قبل از آن توافقات سایکس بیکو در سال 1916م را می توان نام برد که بر اساس آن سرزمین شام تقسیم شد که همه ی این موارد موجب پسرفت فرهنگی و عقب افتادگی در کشورهای اسلامی گشت ، امری که منجر به پاشاندن بذر ناامیدی ، شکست و سرخوردگی  در قلوب امت اسلام و نسل های آینده ی آنها گشت بگونه ای که به طور کلی اعتماد به نفس را از آنها گرفته و امت را دچار  آشفتگی های ذهنی ، شخصیتی و فرهنگی کرد که مانند آن ، مسبوق به سابقه نبود .  و این حوادث درست مانند حوادثی است که در زمان عز بن عبدالسلام رخ داد اما مردان دین در تعامل با آن موضعگیری کاملا متفاوتی داشتند .

همانگونه که امام نووی هم ، در سال 631هـ متولد شد ، و هنگامی که  تاتار در سال 656هـ وارد بغداد شد ، ایشان تنها 25 سال سن داشتند یعنی در عنفوان جوانی و در اوج زمان فعالیت علمی و تکوین شخصیتی خود بودند و در شام سکونت داشتند درست همان زمانی که عز بن عبدالسلام  در مصر در 79 سالگی از عمرش به سر می برد و بعد از آن تنها چهار سال زنده بود این دو امام بزرگوار چگونه با این حوادث ترسناک روبرو شدند .

مدت زمان زیادی این موضوع دغدغه ی فکریم بوده  که این امامان بزرگ چگونه با وقایع شکست و عقب افتادگی و سرشکستگی که امت با آن مواجه بود ، روبرو شدند ، چگونه آسیب های عصرشان را پوشش دادند به چه صورت حالت یاس و ناامیدی و احساس پوچی را از خود دور کرده و نقطه ی عطفی در تاریخ امتشان گشتند ، آنها چگونه در زمان شکست نظامی و فرهنگی توانستند با علم و دانش به پا خیزند و در آن متبحر شده و تالیفات بسیار گرانبها و بی نظیری را از خود بجای بگذارند ، تالیفاتی که با آن چاه علم را حفر نمودند ، واقعا چگونه توانستند در عین قیام به  نهضت علمی ، امورات عامه را هم مدیریت نمایند و منشا روشنگری برای رهبران و حکام و بزرگان باشند ، چرا که آنان مصدر بصیرت و حکمت بوده که توان بالایی در اداره ی بحرانها داشته اند .

آنها در زمینه ی اقتصاد و راه های تامین بودجه های بیت المال و جهت گیرهای نظامی ، نظریات بسیار سائغ و استوار داشته و درعین حال ربانیت و بزرگی خود را حفظ نموده اند بگونه ای که  جلالت و هیبت آنها در قلوب قرار گرفته و مرجع و پناهگاهی برای همگان گشتند آنها مایه ی رحمت و آرامشی برای دولت ، امت و تمامی اقشار بودند و نهضتی معرفت شناسانه در امت ایجاد کرده که روند شکست را به کاهش آثار روانی آسیب ها تبدیل نمود .

وقتی کارشناسانه نگاه می کنیم حقیقتا آنها را نموذج رحمت ، حکمت و شجاعت در امت می یابیم ، کاملا بر خلاف بسیاری از کسانی که به اسم دین در زمان ما حرف می زنند همان ها که منشا فتنه ، سختگیری ، خشونت ، حیرانی و تباهی امت هستند ، بگونه ای که باعث شده اند  با موضعگیری های جاهلانه  و کورکورانه که ادنی بصیرتی در آن نیست  ، عده ای را به دین خدا بدبین نمایند . چرا که موضع آنها کاملا بر خلاف بصیرت الهی و شناخت طبع انسانی و میراث نبوی و فهم والا نسبت به راه های به پا خیزی امت ها بوده و هیچگونه راه حلی را برای برون رفت از دشواریهای امت و روشن نمودن مسیرشان با انوار نبوی که عقل ها را آگاه می سازد ، در خود ندارد .  

ای گروه جوانان ، گروه های علمی را تشکیل داده و چگونگی تعامل این بزرگان را با سختی ها مورد بررسی قرار دهید ، ده ها صفحه در فیس بوک برای تحلیل منهج این بزرگان در تمدن سازی و ایجاد حکومت باز کنید ، و ببینید که چگونه با تمسک به علوم شریعت نهضتی را ایجاد کرده و برای  مردم مایه ی رحمت و آسایش بودند .

برگرفته از کانال بصائر للمسلم المعاصر