امام بویطی : 

یوسف بن یحیی ابی یعقوب البویطی القرشی المصری 

امام بویطی رحمه الله در مصر در روستای بویط چشم به جهان گشود .( الاعلام ( 8 / 257 ) ، طبقات الشافعیه الکبری ( 2 / 68 ) ، شذرات الذهب ( 1 / 71 ) ، الانساب ( 1 / 417 ) .

ایشان در مصر که در آنزمان مرکز علم بود ، رشد و نمو کرد ، در زمینه ی علم و تقوا و زهد و مناظره پیشرفت شایانی نمود ، یکی از همسایه هایش می گوید : هر شب که بیدار می شدم بویطی را در حال نماز خواندن می دیدم . 

بویطی در ابتدا در حلقه های درس مساجد شرکت می کرد و نزد علمای فقه ، حدیث ، لغت و کلام زانوی تلمذ زد ، و با امام شافعی در مصر مجالست داشته و یکی از شاگردانش بود ، فقه را در محضر امام شافعی رحمه الله کسب کرد و از بزرگترین اصحاب امام به حساب می آید بگونه ای که جانشین او در مذهب نام گرفت ( الاعلام ( 8 / 2572 ) ، طبقات الشافعیه الکبری ( 2 / 68 ) ، سیر اعلام النبلاء ( 10 / 40) النجوم الزاهره فیم ملک مصر و قاهره ، لابی المحاسن الاتباکی ( 2 / 260) چاپ الموسسه المصریه ، العبر فی خبر من الغبر للذهبی ، ( 1 / 411) ، چاپ مکتبه حکومه کویت ، چاپ دوم ف 1948 م ، تحقیق : د . صلاح الدین المنجد .

حدیث و فقه مالکی - قبل ازآمدن امام شافعی به مصر - را از امام عبدالله بن وهب فقیه مالکی آموخت . 

امام بویطی نزد امام شافعی رحمه الله ، همقطاران و نزد اهل حدیث منزلت والایی داشت . 

امام شافعی در این زمینه می گوید : کسی سزاوارتر به مجلس من از یوسف بن یحیی نیست و داناتر از او در میان یارانم سراغ ندارم . یا در جایی دیگر می گوید : ابویعقوب زبان من است . 

تالیفات : امام بویطی تالیفات زیادی دارد که بین فقها خصوصا فقهای شافعی مشهور است از جمله : 

کتاب مختصر البویطی فی الفروع : این کتاب از مهترین تالیفات در فقه شافعی به حساب می آید ، چرا که ایشان در این کتاب فروعات مذهب را که از امام شافعی رحمه الله شنیده است را جمع آوری و خلاصه کرده است . 

2- کتابی در میراث .(  کشف الظنون ، 2 / 139 ، 21942 - و الفهرست لابن ندیم 1 / 298 ) 

3- کتاب النزهة الزهیة در علم نحو (کشف الظنون 2 / 21942 ) 

وفات 

امام بویطی - بنابر اصح اقوال - شب جمعه قبل از نماز صبح در بغداد و در زندان در حالی که در غل و زنجیر بود ، دار فانی را وداع گفت ، و علت به زندان افتادنش این بود که از قائل شدن به مخلوق بودن قرآن خودداری نمود . تاریخ وفات ایشان در ماه رجب سال 231 هجری ، بوده است . البته برخی می گویند : به تاریخ سه شنبه ماه رجب سال 232 هجری ایشان وفات یافته اند . اما آنچه ابن خلکان در وفات الاعیان تصحیح کرده و نووی در شرح المهذب بیان نموده است : قول اولی است . 

( طبقات الفقهاء ( 1 / 189 ) ، سیر اعلام النبلاء 10 / 40 ، سیر اعلام النبلاء 21 / 59 ، طبقات الشافعیه الکبری 2 / 68 ، طبقات الشافعیه لابن قاضی شهبه 2 / 7 ، مقدمه المجموع شرح المهذب للامام النووی 1 / 112 ، وفات الاعیان 7 / 161 ، الکامل 6 / 89 ، تهذیب التهذیب 11 / 376 . 

به نقل از رساله : دراسة و تحقیق للکتاب مختصر البویطی فی الفقه الشافعی تالیف عبدالناصر عبدالمطلب احمد شهاوی .