سوال

برخی می گویند : چرا شما مذهب اهل حدیث را رها کرده و از مذاهب فقهاء اطاعت می نمایید ، اهل فقه هر کدام به نسبت مذهب خود تعصب دارند ، در حالی که اهل حدیث تعصبشان تنها نسبت به حدیث رسول الله صلی الله علیه و سلم است ؟

جواب 

این قول ، سفسطه است ، در حقیقت ائمه اربعه از علمای حدیث هم بوده اند . و اکثریت محدثین از یکی از مذاهب اربعه تبعیت می کرده اند . امام مالک و امام احمد در زمان خود ، امام اهل حدیث بودند ، همچنین امام شافعی اگرچه در زمینه ی حدیث در درجه آنها نبود اما از بزرگان اهل حدیث به شمار می آمد بگونه ای که ایشان را (( ناصر السنة : یاری کننده سنت )) لقب داده بودند . و شخص هر گز نمی تواند سنت را یاری دهد مگر اینکه علم وسیعی به نسبت آن داشته باشد . ایشان مدت زمان زیادی در حضور امام مالک و سفیان بن عیینه رحمهما الله اخذ حدیث کرده اند و لذا از احادیث زیادی آگاهی داشته اند . اما امام ابوحنیفه رحمه الله برای قائل شدن به اینکه ایشان عامل به حدیث بوده اند همین کافی است که امام و محدث طحاوی بیان داشته است که تمام فقه ابوحنیفه بر اساس احادیث است اما شهرت ابوحنیفه به رای به دو امر بر می گردد : 

1- چون ایشان در فهم سنت دقت و تعمق زیادی نموده و احکامی را از طریق قیاس بر آنها بیان داشته است .

2- کثرت اعتمادش بر فقه و منهج سیدنا عبدالله بن مسعود رضی الله عنه . ابن مسعود در روایت از رسول الله صلی الله علیه و سلم تا جایی که ممکن بوده ، پرهیز می نموده است از ترس اینکه شاید در روایت از رسول الله صلی الله علیه و سلم خطا کند ، چرا که قائل به این امر بود که اگر در فقه اشتباه کند ، مردم به راحتی رد می کنند اما اگر در روایت از رسول الله صلی الله علیه و سلم اشتباه کند ، مردم آن اشتباه را نقل کرده و خطا استمرار می یابد ( لذا علیرغم اینکه فقهش را از احادیث استنباط می کرد اما در روایت احادیث محتاط بود ) .

علما در کتاب های جداگانه ای موقف امام ابوحنیفه رحمه الله را ذکر کرده اند و هر کس در آن دقت کند متوجه خواهد شد که ایشان تا چه اندازه بر پیروی کردن از احادیث پیامبر صلی الله علیه و سلم حریص بوده اند ، بگونه ای که ایشان عمل کردن به حدیث ضعیف را بر عمل به قیاس ترجیح می دادند . 

اما کسانی که مذاهب اربعه را مورد هجمه قرار می دهند و به گمان خودشان حدیث شریف را نصرت می دهند ، با دقت در کتاب هایشان کاملا پی خواهی برد که آنها نسبت به علمای محبوب خود تعصب دارند ، و هر آنچه که مخالف این علما باشد را تضعیف می کنند حتی اگر صحیح باشد و آنچه را علمایشان با آن موافقند را صحیح می پندارند حتی اگر ضعیف باشد و با این وجود خود گمان می برند که یاریگر حدیثند و این امر با واقعیت امر آنها تناقض دارد .