تعریف زکات فطر 

زکات فطر مقدار معینی از مال است که واجب است هنگام غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان شخص برای خود و کسانی که نفقه ی آنها بر عهده ی وی است با شرائط معینی پرداخت کند . 

زمان و دلیل تشریع زکات فطر : 

قول مشهور این است که زکات فطر در سال دوم هجری یعنی در همان سالی که روزه ی ماه رمضان واجب شد ، فرض گردید . 

اساس وجوب آن روایتی است که امامان بخاری (1433) و مسلم (984) - لفظ حدیث از مسلم است - از ابن عمر رضی الله عنهما روایت کرده اند که گفت : رسول خدا صلی الله علیه و سلم در ماه رمضان ، یک صاع از خرما یا جو را به عنوان زکات فطر بر مردم واجب کرد ، این زکات بر هر شخص مسلمان آزاده یا برده ، مرد یا زن واجب است . 

شرائط وجوب زکات فطر : 

پرداخت زکات فطر با وجود سه شرط زیر واجب است : 

1- اسلام : درخواست زکات فطر در دنیا از کافر واجب نیست . به دلیل حدیث قبلی روایت شده از ابن عمر رضی الله عنهما . 

2- غروب آفتاب آخرین روزه ماه رمضان : پس اگر کسی بعد از غروب آخرین روز ماه رمضان فوت شد ، زکات فطرش باید پرداخت شود ، خواه قبل از تمکن از پرداخت این زکات یا بعدا از آن بمیرد ، بر خلاف کسی که بعد از غروب آفتاب آن روز متولد می شود ، ، که پرداخت زکات فطرش واجب نیست . اگر کسی قبل از غروب آفتاب آخرین روز ماه رمضان بمیرد ، پرداخت زکات فطرش واجب نیست ؛ برخلاف کسی که قبل از آن متولد شود که پرداخت زکاتش واجب است . 

3- باید شخص در شب و روز عید ، اضافه بر قوت و خوراک خود و خانواده اش و مسکن خادمی که بدان نیاز دارد ، داشته باشد :

اگر مال شخص کفایت نفقه های شب و روز عید نداشته باشد ، زکات فطر بر وی واجب نیست ؛ و اگر مال وی کفایت نفقه های شب و روز عید را نماید ، ولی برای بعد از آن روز کافی نباشد ، زکات بر او واجب است و به زمان بعد از شب و روز و عید ( از نظر حکم وجوب یا عدم وجوب زکات فطریه ) توجه نخواهد شد . 

کسانی که بر مکلف واجب است زکات فطر آنان را پرداخت کند : 

برای کسی که سه شرط قبلی در او وجود داشته باشد ، واجب است که زکات فطر خود و کسانی که نفقه ی آنان بر عهده ی وی است ، مانند : اصول ( پدر ف مادر ، جد ، ... ) و فروع ( فرزندان ، فرزندزادگان ) و همسرش را پرداخت نماید . 

اما بر شخص مکلف واجب نیست که زکات فرزندی را بپردازد که بالغ و قادر به کسب در آمد است . همچنین دادن زکات فطر نزدیکان که شخص ف مکلف به پرداخت نفقه ی آن ها نیست ، بر وی واجب نمی باشد ، بلکه پرداخت آن بدون اجازه ی و وکالت از طرف آنها جائز نیست . 

اگر مقدار پولی که شخص در دسترس دارد برای تمام کسانی که نفقه ی آنها بر وی واجب است ، کافی نباشد ، باید ابتدا زکات خود ف سپس زکات همسرش ، بعد از زکات فرزندان نابالغ ، آنگاه زکات پدر و مادرش و در آخر زکات فرزند بالغی را که توانایی کسب و کار نداشته باشد ، بپردازد . 

برگرفته از : فقه منهجی با ترجمه محمد عزیز حسامی و فرزاد پارسا ) ص 243-244