حقيقتا در زمينه ي بيان صفات و تحذير از تفكر و مواضع خوارج احاديث نبوي به حد تواتر رسيده و آن حضرت صلي الله عليه و سلم در مورد هيچ گروهي به اين اندازه ، تبين و تحذير نفرموده اند . دليل اين امر را مي توان در خطر فكري و مادي دانست كه براي امت اسلام دارد . خطر فكري آن در نادرست بودن منهجش در تعامل با نصوص است كه منجر به رفتارهاي بسيار وحشتناك و شنيع مي گردد . ضمن اينكه اين گروه متصف به صفات عبادي مانند كثرت روزه و نماز و قرائت قرآن مي باشند كه شايد اين باعث فريفته شدن مردم به تفكرات آنها گردد و آنها را افرادي نيك قلمداد نمايند ، بدين خاطر است كه رسول الله صلي الله عليه و سلم در اين زمينه اهتمام وافري داشته اند كه وضعيت و حالتشان را براي امت بيان فرمايند تا امت در دام اين كج فهمان نادان گرفتار نيايند .

تعريف خوارج

خوارج گروهي هستند كه بخاطر خروجشان بر علي رضي الله عنه و بعد از آن خروج بر تمام ائمه اي  كه با آنها موافق نبودند  ، به اين نام موسوم شدند .لازم به ذكر است كه صفت خروج بر ائمه از بارزترين صفات اين گروه است ، بگونه اي كه برخي از علما بيان داشته اند كه اطلاق لفظ خوارج تنها بر گروهي صحيح است كه مسلمانان را كافر دانسته و شمشيرش را براي تغيير حكومت به صورت غير شرعي به سوي مردم برهنه سازد .

صفات خوارج در احاديث نبوي

خوارج بدون فهم حافظ الفاظ قرآنند .

اين عنوان از گفتار پيامبر صلي الله عليه و سلم گرفته شده است كه فرموده اند : (( قرآن را مي خوانند اما از حنجره هاي آنها بالاتر نمي رود )) ( متفق عليه ) اين بدترين صفاتشان است كه قرآن را نمي فهمند و مهمترين سبب انحرافشان هم همين مي باشد كه قرآن مي خوانند امامعاني و مقاصدش را نمي فهمند و لذا گمراه شده و باعث گمراهي ديگران مي گردند .

اين توصيف نبوي ما را به امري رهنمون مي سازد كه طريقه ي فهم قرآن اين گروه كاملا نادرست است ، چرا كه آنها در فهم قرآن سطحي نگرند و تشخيص نمي دهند كه كدام آيات در وصف كفار است و كدام آيات در وصف مومنين ، نصوص مطلق را بر مقيد و نصوص عام را بر خاص حمل نمي كنند و تنها به ظاهر آيات تمسك دارند ، اينان با غرور و تكبري از قرآن برداشت مي كنند كه هر گونه رد يا توجيه يا ارشادي را به نسبت فهمشان بر نمي تابند ، امري كه آنها را از هر گونه نقدي كه منجر به اصلاح برداشتشان شود بدور مي دارد . علي و ابن عباس رضي الله عنهم بارها با ايشان مناظره كرده و در تمام عصور اينگونه مناظرات جريان داشته است اما ذات تفكرشان بر اين است كه آنها هيچگونه نقد و نقضي را نمي پذيرند .

خوارج با مسلمانان در جنگ و با كفار در صلحند

اين صفت هم از گفتار نبي اكرم صلي الله عليه و سلم ماخوذ است آنجا كه فرمودند : (( با مسلمانان مي جنگند و بت پرستان را رها مي كنند . )) ( متفق عليه ) . اين گفتار يكي از نشانه هاي صدق نبوت نبي اكرم صلي الله عليه و سلم است چرا كه هرگز مسبوق به سابقه نيست كه خوارج با بت پرستان وارد جنگ شده باشند و هميشه به نسبت كافران ذمي با مهرباني رفتار كرده در عين حالي كه  به نسبت مسلمين كوچكترين ترحمي نداشته اند . علي رضي الله عنه از آنها خواست  كه با تكذيب كنندگان خداوند و رسول الله وارد جنگ شوند اما آنها خودداري كرده و تنها اقدام به كشتن مسلمانان و مباح دانستن خون و مال و آبروي آنها مي نمودند .

كثرت عبادت به همراه فساد عقيده از ويژگيهاي خوارج است

يكي از توصيفاتي كه رسول الله صلي الله عليه و سلم به نسبت خوارج داشته اند موردي است كه در گفتار آن حضرت صلي الله عليه وسلم آمده است كه فرمودند : يكي از شما نماز و روزه اش را در مقابل نماز و روزه ي آنها بسيار كم تصور مي كند )) متفق عليه . اين وصف ايجابي گوياي كثرت تمسكشان به اعمال عبادي ظاهري است منتها باعث نجاتشان نزد خداوند نمي گردد چرا كه در كنارش اقدام به تكفير مسلمانان و آزار رساندن به آنها نموده و در عين حال با كفار وارد جنگ نشده و بالاتر از همه كتاب خداوند را از نظر معنا تحريف كرده اند و تمام آنچه را كه مسلمانان بر آن اتفاق دارند را رد مي نمايند .

خوارج كم سن و كم عقل هستند

رسول الله صلي الله عليه و سلم در توصيف خوارج مي فرمايد : (( آنها كم سن و كم عقل هستند )) متفق عليه بنابراين آنها سنشان پايين و عقلشان ضعيف است ، لذا كمي سني معمولا باعث عدم تشخيص صحيح امور شده و كم عقلي هم منجر به سفاهت مي گردد . و اين دو صفت از خلال مذهب و عقائدشان كاملا مشهود است خوارج زماني ظهور كرد كه دو گروه مسلمان ( علي و معاويه ) با يكديگر اختلاف كردند و صحابه اگرچه در مورد تاييد يا رد اين تفرقه داراي موضعگيري هاي متفاوتي بودند منتها بر رد عقائد خوارج كاملا اجماع داشتند با اين وجود اين گروه همچنان بر عقائد باطلشان باقي ماندند و اين نهايت ناداني است كه گوياي صدق پيامبر صلي الله عليه و سلم در توصيفي كه از آنها داشته است مي باشد .

خوارج نيك سخن مي گويند اما بد عمل مي كنند .

اين هم يكي از توصيفات نبوي در مورد خوارج است كه آنها تاكيد فراوان دارند بر اينكه بايد با ستمگران جنگيد و ظلم را از بين برد اما در حقيقت امر، ظالمتر از آنها به نسبت مسلمين ، وجود ندارد ، وقتي با شمشير به جان مسلمانان مي افتند و خون و مال و ناموس آنها را مباح مي دانند اين بسي ظالمانه تر است از رفتار ستمگري كه با برخي از مردمش از در ستمگري وارد مي شود ، ضمن اينكه ستم خوارج غالب مخالفين را در بر مي گيرد . و با اين مشاهده مي شود كه تفاوت فاحشي بين شيريني قول و تلخي عملشان وجود دارد .

خوارج و تراشيدن مو

اين وصف در صحيح بخاري از رسول الله صلي الله عليه و سلم ثابت شده است كه فرمودند : تراشيدن مو از خصوصيات ظاهري آنهاست )) و منظور اين مي باشد كه به صورتي خاص يا به طور كامل بگونه اي كه عادت و روش مسلمانان نيست موهايشان را مي تراشند . شايد حكمت از بيان اين صفت اين بوده باشد كه پيامبر صلي الله عليه و سلم قصد دارند  با وجود اينكه تراشيدن موي سر مباح است اما يكي از اوصاف ظاهري آنها را بيان بفرمايد تا مردم در آن نظر كرده و متوجه ساير صفاتشان گردند و از اين طريق از آنها دوري گزيده و فريفته شان نشوند .

زمان خروج خوارج

اين گروه زماني رخ نمود كه بين مسلمانان اختلاف ايجاد شد همانگونه كه در صحيح مسلم از پيامبر صلي الله عليه و سلم روايت شده است كه فرمودند : گروه خوارج به هنگام جدايي مسلمين ظهور خواهد كرد و مومناني كه بر حقند آنها را خواهندكشت )) كه مشاهده شد اين گروه ، به هنگام اختلاف معاويه با علي رضي الله عنهما پديدار گشت .

و ديگر توصيفات نبوي در مورد خوارج به شرح ذيل است : آن حضرت صلي الله عليه و سلم مي فرمايند : (( بدترين مردم و بدترين مخلوقات هستند )) همانگونه كه در صحيح مسلم آمده است . در جايي ديگر مي فرمايد : (( بدترين مقتولين در دنيا ، كشته شدگان خوارج هستند )) همانگونه كه طبراني روايت كرده است و در جايي ديگر مي فرمايد : (( آنها سگان آتشند )) در مسند احمد آمده است و اينكه (( آنها از دين خارج مي شوند )) كه در بخاري و مسلم آمده است . 

منبع : http://articles.islamweb.net

ترجمه : واحد ترجمه سایت مدرسه دینی سلطان العلماء قشم -طولا