کار و فعالیت اقتصادی ، جهاد و عبادت است .
نوشته شده در تاریخ : جمعه ۱۳ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۱۷:۴۲
انسان مسلمان در مقابل زندگی و معاش مادی خود دارای مسوولیت است ، همچنان كه در ارتباط با زندگی پس از مرگ نیز مكلف به تلاش و فعالیت و عبادت است .
اسلام مردم را به كار تولیدی و فعالیت های اقتصادی گوناگون مانند : كشاورزی ، دامداری ، صیادی ، صنعت و تجارت و انواع حرفه ها فرا می خواند ، و به هر كاری كه منجر به تولید بیشتر می شود و در خدمت رفاه و امنیت و آراستگی هر چه بیشتر زندگی عمومی شود ، مردم را دعوت می كند ، و این فعالیت های اقتصادی و دنیوی را فعالیت های مبارك دانسته و چنانچه با قصد و نیت خالص انجام گیرند و حدود خداوند در آنها مراعات شوند و زمینه ی غفلت و فراموشی ذكر خداوند و مسوولیت های دینی و محاسبه آخرت را فراهم ننمایند ، اسلام بر پیكر مادی آنها لباس معنوی می پوشاند .
زیرا به وسیله ی این تلاش های اقتصادی است كه زمینه و امكانات لازم را برای قیام جامعه به ادای رسالت و تبلیغ دعوت و حمایت از حرمت و وجود خویش فراهم می گرداند ، همچنین این امكان را به افراد می دهد كه با كسب دارایی و نیازهای زندگی از حرمت و كرامت خویش و بی نیازی خانواده پاسداری نمایند و نسبت به خویشاوندان نیكی نمایند ، و نیازمندان جامعه را یاری دهند و در جهت تامین مصالح اجتماعی مشاركت نمایند و به تبلیغ دین و گسترش دامنه ی اسلام كمك كنند ، اینها همه ارزشها و فضائلی هستند كه دین با چشم احترام و تقدیر به آنها نگاه می كند و تنها از طریق مال و ثروت تحقق آنها امكان پذیر خواهد بود و بدست آوردن مال و ثروت هم بدون كار و تلاش تحقق نخواهد یافت . در اینجاست كه به سر آن همه تاكید قرآن و سنت رسول خدا صلی الله علیه و سلم در مورد كار و فعالیت اقتصادی پی می بریم ... .
پیشینیان پاك سرشت ، اسلام را اینگونه شناخته بودند ، و بر اساس این شناخت ، به وضع اقتصادی جامعه سر و سامان دادند ، و زندگی را شاداب و شكوفا گردانیدند ، و تمدنی الهی انسانی بدست آنها شكل گرفت كه میان علم و ایمان و دنیا و آخرت هماهنگی و سازگاری را ایجاد نمود ، و از پیشرفت مادی و ارزشهای معنوی و اخلاقی بر خوردار گردید .
روزی حضرت عمر رضی الله عنه از جایی می گذشت و به عده ای برخورد نمود ، گفت : شما چه كاره هستید ؟ گفتند : ما گروهی از متوكلین هستیم ! حضرت عمر فرمود : شما متوكل نیستید ، شما مفت خورید ! زیرا متوكل كسی است كه نهالی را در زمین بكارد و بعد به خداوند توكل نماید .
بیهقی از ابن زبیر روایت می كند كه : " بدترین چیز در زندگی بیكاری است " .
و مناوی در مورد حدیث " خداوند ، مسلمان اهل حرفه و شغل را دوست دارد " ( رواه الترمذی و البیهقی فی الشعب و الطبرانی فی الكبیر و الاوسط عن ابن عمرو ) می گوید : هر گاه انسان به كار و تلاش مباحی نپردازد و ذهن و اندیشه ی خویش را به آن مشغول ننماید و آن را وسیله ای برای خدمت به دین خویش قرار ندهد ، در ظاهر امر بیكار است ، اما باطن و قلب او بیكار نیستند ، و زمینه ی نفوذ و تسلط همه جانبه و سریع شیطان را در آن فراهم می سازد ، و خانه و كاشانه ی قلب او را در تسخیر خود در می آورند .
مناوی در ادامه ی شرح حدیث می گوید : مفهوم این حدیث مدعیان تصوف را كه به كار و زندگی نمی پردازند ، و یا دانشی را ندارند تا مردم از آنان بیاموزند و كاری را در جهت خدمت به دین انجام نمی دهند تا سرمشقی برای آنها بشوند ، مورد سرزش قرار می دهد . و هر كس كه مردم از كار و شغل او بهره مند نشوند و بخشی از نیازهای مادی و معنوی خود را بر طرف ننمایند ، زندگی آنها برایشان بیهوده است و و جودشان تنها سبب بالا رفتن قیمتها و آلوده گردانیدن آبها می شود . ( مناوی به نقل با كمی تغییر از كتاب الذریعة الی مكارم الشریعة راغب اصفهانی ص 381-380 ، چاپ دار الصحوة )
بعضی از مشایخ صوفیه می گفتند : مریدی كه دارای شغل و حرفه ای نباشد مانند : چغدی است بر روی ویرانه و برای هیچ كس مفید نیست ، و زمانی كه رسول خدا صلی الله علیه و سلم مبعوث گردید ، هیچ یك از اصحابش را به ترك كار و شغل خود وادار نفرمود .
خواص می گوید : مربی كامل كسی است كه مردم را همچنان كه بر سر كار و حرفه ی خود هستند به راه خیر و سعادت هدایت نماید ، زیرا هیچ وسیله ی مشروعی وجود ندارد كه به خداوند منتهی نشود . و چیزی كه باعث دوری مردم از خداوند -به ویژه در امور مادی - می شود اصلاح نشدن نیت و قصد علمی و عملی است . ( فیض القدیر ، ج 2، ص 291-290 . )
كار و تلاش اقتصادی تنها منافع فردی را در پی ندارد ، بلكه باعث تامین خیر و منافع عمومی ، سر و سامان یافتن زندگی انسان نیز می شود ، و به هیچ وجه جایز نیست كه انسان در زندگی خویش از حاصل كار و زحمت دیگران استفاده كند ، و در مقابل كار و خدمتی را برای آنها انجام ندهد ... .
انسان مسلمان در مقابل زندگی و معاش مادی خود دارای مسوولیت است ، همچنان كه در ارتباط با زندگی پس از مرگ نیز مكلف به تلاش و فعالیت و عبادت است . خداوند متعال خود او را راهنمایی فرموده كه در دعاهایش ، خیرات و نیكیهای دنیا و آخرت را بخواهد ، و در واقع كار و فعالیت مادی یك ضرورت است و از طرف دیگر هم عبادت به شمار می رود .
( برگرفته از كتاب : نقش ارزشها و اخلاق در ارتباط با اقتصاد اسلامی ، تالیف دكتر قرضاوی و ترجمه ی عبدالعزیز سلیمی)
