روزه ی تطوع همان روزه ی سنت است . تطوع یعنی تقرب به خداوند با عباداتی که واجب نیستند . بدون شک روزه از بهترین عبادات است .

امامان بخاری و مسلم از ابوسعید رضی الله عنه روایت کرده اند که گفت : شندیدم که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : 

من صام یوما فی سبیل الله باعد الله تعالی وجهه عن النار سبعین خریفا

هر کس برای رضای خداوند ، روزی را روزه بگیرد ، خدای تعالی او را از آتش جهنم ( به اندازه ی مسافتی که ) هفتاد سال ( طی می شود ) دور می کند . 

فلسفه ی تشریع روزه ی سنت ، فراوانی عبادات و تقرب و نزدیکی به خداوند است . هیچ عبادتی نیست مگر اینکه شخص را به خداوند متعال بیشتر نزدیک می کند به این دلیل در حدیث امده است : 

و لایزال عبدی یتقرب الی بالنوافل حتی احبه بنده ام همیشه بوسیله ی سنت ها به من تقرب می جوید تا اینکه او را دوست می دارم.

همچنین محبت خداوند متعال نسبت به بنده اش و نزدیکی وی از پروردگارش ، او را از گناه دور کرده و به عبادت خداوند و پیشی گرفتن در کارهای نیک و شایسته نزدیک می سازد در نتیجه امور انسان به طریق مستقیم هدایت شده و حیاتش اصلاح می گردد.

اکنون خلاصه ای از روزه های سنت و انواع آن ها را بیان می کنیم : 

1- روزه ی روز عرفه 

عرفه عبارت است از روز نهم ذی الحجه ، اما برای حاجیانی که در مراسم هستند ، این روزه سنت نیست .

امام مسلم از ابو قتاده رضی الله عنه روایت کرده است که گفت : در مورد روزه ی عرفه پرسیده شد ، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : یکفر السنه الماضیه و الباقیه گناه سال گذشته و سال حاضر را محو می کند .

روزه عرفه بهترین روزهاست . امام مسلم روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

ما من یوم اکثر أن یعتق الله فیه عبدا من النار من یوم عرفه 

درهیچ روزی به اندازه ی روز عرفه خداوند ، بنده اش را از آتش جهنم آزاد نمی سازد . 

اما برای حاجیان ( در عرفات ) روزه ی روز عرفه سنت نیست ، بلکه به پیروی از پیامبر صلی الله علیه و سلم سنت است روزه نگیرند تا بتوانند در آن روز بسیار دعا کنند . 

2- روزه ی روز عاشورا و تاسوعا

عاشورا دهم ماه محرم و تاسوعا نهم ماه محرم است . دلیل مستحب بودن روزه ی آنها این است که امامان بخاری و مسلم از ابن عباس رضی الله عنهما روایت کرده اند که گفت : پیامبر صلی الله علیه و سلم روز عاشورا را روزه گرفت و به روزه گرفتن آن امر فرمود . 

امام مسلم از ابوقتاده رضی الله عنه روایت کرده است که گفت : از پیامبر صلی الله علیه و سلم در مورد روزه ی عاشورا پرسیده شد ، پیامبر صلی الله علیه و سلم فرمودند : یکفر السنه الماضیه گناه سال گذشته را محو می کند . 

امام مسلم از ابن عباس رضی الله عنهما روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : لئن بقیت الی قابل لاصومن التاسع  اگر سال آینده ، زنده ماندم حتما روز تاسوعا ( نهم محرم ) را روزه خواهم گرفت . 

اما پیامبر صلی الله علیه و سلم قبل از آن رحلت کردند . 

فلسفه ی روزه ی روز تاسوعا در کنار روزه ی عاشورا ، احتیاط است ، به خاطر احتمال اشتباه در اول ماه و نیز مخالفت با یهودیان ، زیرا آنها روز دهم محرم روزه می گرفتند به این جهت مستحب است اگر کسی روز تاسوعا را همراه با عاشورا نگرفت ، روز یازدهم ماه روزه بگیرد.

3- روزه ی روزهای دوشنبه و پنج شنبه 

به دلیل روایت ترمذی از حضرت عائشه رضی الله عنها که گفت : پیامبر صلی الله علیه و سلم برای روزه ی دوشنبه و پنج شنبه تلاش می کرد . 

هم چنین ترمذی از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

تعرض الاعمال یوم الاثنین و الخمیس فاحب ان یعرض عملی و انا صائم 

اعمال در روز دوشنبه و پنجشنه عرضه می شوند پس دوست دارم در حالی که روزه دار هستم عمل من عرضه شود.

4- روزه ی سه روز از هر ماه 

بهتر است که این سه روز در ایام البیض ، یعنی سیزدهم ، چهاردهم و پانزدهم هر ماه قمری باشد . 

علت نام گذاری به ایام البیض این است که شب های آن ایام در هر ماه قمری با نور ماه درخشان می شود . 

دلیل مستحب بودن روزه ی ایام البیض روایت امامان بخاری و مسلم از ابوهریره رضی الله عنه است که گفت : دوست و محبوبم مرا به سه چیز وصیت کرد : روزه ی سه روز از هر ماه ، دو رکعت نماز ضحی و این که پیش از خوابیدن نماز وتر بخوانم . 

هم چنین امام مسلم از ابوقتاده رضی الله عنه روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : صوم ثلاثه من کل شهر صوم الدهر  روزه ی سه روز از هر ماه ، مانند روزه ی تمام سال است . 

ترمذی از ابوذر رضی الله عنه روایت کرده است - و آن را حسن دانسته است - که پیامبرصلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

اذا صمت من الشهر ثلاثا ، فصم ثلاث عشره و اربع عشره و خمس عشره وقتی از هر ماه قمری سه روز را روزه می گیری پس سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم را روزه بگیر . 

همچنین ابوداود از قتاده بن ملحان رضی الله عنه روایت کرده است که گفت : پیامبر صلی الله علیه و سلم ما را امر نمودند که در ایام البیض ( سیزدهم ، چهاردهم ، پانزدهم ) روزه بگیریم و فرمودند : هن کهیئه الدهر روزه ی سه روز ، همچون روزه تمام سال است . 

اما روزه ی روز سیزدهم ذی الحجه به دلیلی که ذکر خواهد شد ، حرام است . 

5- روزه ی شش روز از ماه شوال

بهتر این است که بعد از روز عید ، بلافاصله ، پشت سرهم باشند . اما این شرط نیست ، بلکه اگر شخص به طور پراکنده در آن ماه ، آن را انجام دهد ، سنت ایجاد شده است . 

امام مسلم از ابوایوب رضی الله عنه روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

من صام رمضان ثم اتبعه ستا من شوال کان کصیام الدهر 

کسی که روزه ی ماه رمضان را بگیرد سپس شش روز از ماه شوال را نیز به دنبال آن ، روزه بگیرد ، مانند این است که تمام سال روزه بوده است . 

شکستن روزه ی سنت 

هر گاه مسلمان ، مشغول انجام دادن روزه ی سنت باشد ، می تواند هر وقت بخواهد روزه را بشکند و قضا ندارد اگر چه مکروه است . 

حاکم روایت کرده است که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : 

الصائم المتطوع امیر نفسه ان شاء صام و ان شاء افطر 

کسی که روزه ی سنت گرفته ، امیر نفس خویش است ، اگر بخواهد ، روزه بگیرد و اگر بخواهد می تواند آن را بشکند . 

اما اگر کسی مشغول قضای روزه ی فرض باشد ( بدون عذر ) شکستن روزه بر وی حرام است ، زیرا بر کسی که مشغول انجام واجبی است ، واجب است آن را تمام کند . 

منبع : فقه منهجی ص 381 الی 385