برای وجوبد و صحت روزه شرائطی وجود دارد که ذیلا بدانها اشاره شده است
برای وجوب روزه ی ماه رمضان موارد زیر شرط است :
1- اسلام
روزه بر شخص کافر واجب نیست یعنی در این دنیا شخص کافر در خصوص روزه مورد باخواست قرار نمی گیرد چون روزه در درجه ی دوم ، پس از مسلمان شدن او قرار دارد و تا زمانی که به اسلام وارد نشود ، روزه ی او هیچ مفهومی ندارد و هیچ معنایی در مطالبه ی روزه ی او نیست اما در اخرت به خاطر کفر و ترک فروعات اسلام ، مجازات می شود.
2- حد تکلیف
منظور از تکلیف این است که فرد مسلمان ( روزه دار) بالغ و عاقل باشد، اگر یکی از این دو صفت ( عقل و بلوغ) در او یافت نشود ، صفت تکلیف از وی ساقط می شود و هرگاه صفت تکلیف از وی ساقط شود ، وی در خصوص هیچ کدام از واجبات دینی ، مورد بازخواست قرار نخواهد گرفت .
دلیل آن :
ابوداود و سایرین از حضرت علی رضی الله عنه روایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و سلم فرموده اند : رفع القلم عن ثلاثه : عن النائم حتی یستیقظ ، و عن الصبی حتی یحتلم ، و عن المجنون حتی یعقل تکلیف از سه کس برداشته شده است شخصی که در خواب است تا زمانی که بیدار می شود و کودک تا زمانی که بالغ گردد و دیوانه تا وقتی که عقل خود را بازیابد.
3- نداشتن عذرهای بازدارنده روزه یا عذرهای مباح برای شکستن روزه
عذرهای بازدارنده عبارتند از :
الف: قرار گرفتن ( زن ) در حیض یا نفاس در قسمتی از روز.
ب: بیهوشی یا دیوانگی دائم در تمام روز : اگر شخصی بهبودی یافت ، اگر چه لحظه ای از روز هم باشد ، عذر ساقط گردیده و امساک بقیه ی روز بر او واجب است .
اما عذرهای مباح برای شکستن روزه ی واجب عبارتند از :
الف- مرضی که سبب شود بیمار به زیان شدید یا درد و ناراحتی فراوان گرفتار شود. اگر بیماری یا درد شدت یافت به نحوی که خوف هلاک شدن بیمار باشد ، در آن حال افطار واجب است .
ب- سفر طولانی که از 83 کیلومتر کم تر نباشد و تمام روز را در بر گیرد . اما اگر شخص هنگام اقامت در شهر خود روزه بود ، سپس در اثنای روز شروع به سفر کرد ، شکستن روزه برای وی جائز نیست .
دلیل این دو عذر این است که خداوند متعال می فرمایند :
و من کان مریضا او علی سفر فعده من ایام اخر ( البقره 185) و کسی که بیمار یا در سفر بود پس در روزهای دیگر آن را ( روزه رمضان ) قضا کند ( یعنی به تعداد روزهای قضا شده ، بعد از رمضان روزه بگیرد)
ج- عدم توانایی روزه گرفتن : کسی که بر اثر پیری یا مرضی که امید بهبودی آن نیست ، توانایی روزه گرفتن را نداشته باشد ، روزه بر وی واجب نیست ، زیرا روزه بر کسی واجب است که توانایی گرفتن آن را داشته باشد .
دلیل این حکم کلام خداوند متعال است که می فرمایند : وَعَلَى الَّذِينَ يُطِيقُونَهُ فِدْيَةٌ طَعَامُ مِسْكِينٍ ۖ البقره 184و بر كسانى كه [روزه] طاقتفرساست، كفارهاى است كه خوراك دادن به بينوايى است.
امام بخاری روایت کرده است که ابن عباس رضی الله عنهما گفت : منظور از آیه ، پیرمردان و زنان ناتوانی است که توانایی روزه گرفتن را ندارند ، اینان باید به جای روزه ی هر روز ، یک نفر مسکین را اطعام کنند .
شرائط صحت روزه گرفتن :
برای صحیح بودن روزه ی ماه رمضان شرائط زیر لازم است :
1- اسلام ، روزه ی شخص کافر صحیح نیست .
2- عقل یعنی خوب و بد را تشخیص دهد ، پس روزه ی فرد دیوانه و کودک غیر ممیز ، به علت فقدان نیت ، صحیح نیست ، اما روزه ی کودک ممیز صحیح است و در هفت سالگی در صورت توانایی به او امر می شود که روزه بگیرد و هرگاه به سن ده سالگی برسد به سبب نگرفتن روزه ، همچون نماز باید تنبیه بدنی شود.
3- پاک بودن از عذرهای بازدارنده روزه : که عبارتند از : دچار شدن زن به خون قاعدگی و نفاس و دچار شدن انسان به بیهوشی و دیوانگی در تمام طول روز .