اشاعره لقبی است که بر اهل سنت اطلاق می شود کسانی که در زمینه طریقه ی استدلال پیرو امام ابوالحسن اشعری هستند و این سوال مطرح می شود که اگر این گروه پیرو سلف صالح بوده واهل سنت و جماعت می باشند پس چرا به امام اشعری منسوبند ؟!

اما جواب : منسوب شدن به این امام بدین خاطر است که امام ابوالحسن اشعری برای نصرت عقائد سلف از طریق نقل و عقل بگونه ای اقدام کرد که بی مانند بود لذا این نسبت ، نسبت اشتهار است همانگونه که می گوییم : قرائت به روش عاصم و قرائت به روش نافع که نسبت دادن این قرائات به این بزرگان بدین معنا نیست که آنها آن را اختراع کرده اند بلکه منظور این است که چون این افراد نسبت به جمع و تدریس و توجه به این قرائات ، عنایات ویژه ای داشته اند به آنها منسوب شده است . همانگونه که می گوییم : مذهب مالک ، مذهب شافعی ، مذهب ابوحنیفه و مذهب احمد که این بدان معنا نیست که مذاهب این بزرگان هیچ ارتباطی به صحابه و تابعین ندارد . امام تاج الدین سبکی در طبقات الشافعیه الکبری می گوید :  منسوب شدن عقیده اهل سنت به  ابوالحسن اشعری به اعتبار این است که ایشان بر روش سلف طی طریق کرده و بدان متمسک بوده و دلائل و براهین را برای اثباتش اقامه نموده است لذا کسی که در پیگیری دلائل به ایشان اقتدا نماید اشعری نامیده می شود .

در گفته ی امام حافظ فقیه بیهقی تامل کن آنجا که می گوید : تا اینکه نوبت به شیخ ما ابوالحسن اشعری رسید ، پس ایشان در دین خدا امر جدیدی را ایجاد ننمود بلکه اقوال صحابه و تابعین و و ائمه ی بعد از آنها را در زمینه اصول دین گرفته و آنها را شرح داده و تبیین نمود . ))

و به خاطر استدلال های موجه و قوی امام اشعری در زمینه ی عقیده ی سلف ، علما ، فقها و حفاظ زیادی طریقه ی ایشان را پیموده اند از جمله این افراد : ابوبکر اسماعیلی ، بیهقی ، ابن حبان مولف الصحیح ، ابن عساکر دمشقی ، نووی ، قرطبی ، ابن حجر عسقلانی ، امام فخر الدین رازی ، ابن دقیق عید و غیره می باشند . و خلاصه اینکه پیروان ایشان ، اکثریت امت اسلام را تشکیل می دهند.

امام تاج الدین عبدالوهاب سبکی در طبقات الشافعیه الکبری می گوید : (( شافعیه ، مالکیه ، حنفیه و بزرگان حنابله اشعری هستند و این عبارت ابن عبدالسلام شیخ شافعیه ، و ابن حاجب شیخ مالکیه و حصیری شیخ حنفیه می باشد . ابن عساکر حافظ این امت ثقه و ثبت می گوید : فقهای حنفیه و مالکیه و شافعیه همگی موافق اشعری بوده اند )).

امروزه در برخی از کشورها ، لقب اشاعره به لقبی تبدیل شده است که آن بدعت نامیده می شود بگونه ای که از برخی شنیده شده : وقتی به آنها گفته می شود فلانی اشعری است می گوید : اعوذ بالله من الشیطان الرجیم ، لا حول و لا قوه الا بالله ، حسبنا الله و نعم الوکیل و آنچه که با شنیدن این نام  بر اساس برداشت های اشتباه به ذهنش خطور می کند انکار صفات باریتعالی است و اینکه اشعری ها عقل را بر نقل ترجیح می دهند و اهل بدعت و خرافات هستند و تهمت های دیگری که ناآگاهان  ، متوجه این عقیده می نمایند .

به یاد دارم روزی یکی از این ناآگاهان از اشاعره بدگویی می کرد به او گفتم آیا اشاعره را می شناسی ؟ گفت : آری آنها قومی مبتدع هستند ، پس به او گفتم : بسیار خوب با من بیا ، و او را به کتابخانه ای بزرگ بردم ، ابتدا ردیف کتابهای تفسیری را نشانش دادم و گفتم : این تفسیر بغوی شافعی ، و این یکی تفسیر قرطبی مالکی و آن دیگر تفسیر ابن عطیه مالکی و آن تفسیر ابن کثیر شافعی و این تفسیر سمعانی و این تفسیر الرازی و این تفسیر بیضاوی و این و این ..تا اینکه تمام تفسیرهای آن ردیف را نشانش دادم ، سپس به او گفتم : همگی اینها جزء اشاعره هستند ، بعد از آن ردیف کتابهای حدیث و شروح آن را نشانش دادم : این یکی بیهقی صاحب سنن ، و شعب الایمان ، این یکی ابن حبان مولف الصحیح ، این یکی امام حاکم مولف المستدرک ، و این هم شروح احادیث نبوی : شرح ابن بطال مالکی در شرح صحیح بخاری ، فتح الباری شرح صحیح بخاری با تالیف ابن حجر عسقلانی شافعی ، شرح صحیح مسلم تالیف امام نووی شافعی و .. و .. تا اینکه بیشتر کتاب های شروح احادیث را نشانش دادم و به او گفتم : همگی اینها اشاعره هستند .

همچنین کتابهای اصول فقه ، مصطح الحدیث ، بلاغت و نحو را بدین نحو استقراء نمودم بگونه ای که بیشتر کتاب های کتابخانه را از نظر گذراندیم . آیا همه ی این افرادی که سنت پیامبر صلی الله علیه و سلم را نصرت داده ، کتاب خدا را تفسیر کرده ، و سنت پیامبر صلی الله علیه و سلم را شرح داده اند ، بدعت گذار بوده اند ؟! و اگر هیچکدام از آنها اهل سنت نیستند ، پس اهل سنت چه کسانی هستند ؟! .

از جالب ترین مطالبی که در این زمینه خوانده ام، نوشته ی دکتر دانشمند محمد حسن هیتو در مقدمه ی کتاب ( اهل السنة الاشاعره شهادة علماء امت و ادلتهم ) می باشد که می گوید : عجیب ترین سوالی که در طول زندگانی علمی خود با آن مواجه شده ام این است که که : آیا اشاعره ، جزء اهل سنت و جماعت هستند ؟! صیغه ی این سوال مرا زیاد به تفکر وا داشت ، چرا که آن را سوالی کاملا غیر علمی یافتم ، و بیانگر سادگی سوال کننده و جهلش به تاریخ و عقیده ی این امت می باشد چرا که حتی کم علم ترین فرد می تواند بفهمد که در طول تاریخ طولانی امت ما اشاعره همان اهل سنت و جماعت بوده اند . و هرگاه کلمه ی اهل سنت به صورت مطلق در کتب مختلف علمی آورده شده منظورشان همان اشاعره بوده است . همان ها بودند که  بین آنها و معتزله و دیگر گروه های اسلامی در کتب عقیده ، فقه  ،اصول ، تفسیر ،و حدیث و حتی در کتب لغت ، اختلافاتشان منقول است و آن بدین خاطر است که اشاعره کسانی بودند که با معتزله مقابله کرده و اقوال و شبهاتشان را باطل نموده و حق را بر اساس منهج سلف صالح ، به میزان اصلی خود بازگردانند .

متن عربی  برگرفته از کانال اهل السنة و الجماعة ، با ترجمه عبدالله دریایی ، مدرس مدرسه ی دینی سلطان العلماء قشم - طولا